Katlı Oranlar Kanunu Konu Anlatımı | Soru Çözümleri
Katlı oranlar kanunu nedir? Katlı oranlar kanunu konu anlatımı, Katlı oranlar kanunu çözümlü sorular.
KATLI ORANLAR KANUNU
J. Dalton (1803) tarafından ortaya konulmuştur. İki element birbiriyle birden fazla bileşik oluşturuyorsa; elementlerden birinin sabit miktarı ile birleşen diğer elementin kütleleri arasında küçük ve tam sayılarla ifade edilen bir oran vardır. Bu orana katlı oran denir.
Örneğin,
C3H8 ile CH4 bileşiklerinde aynı sayıda hidrojen içeren miktarlarının karbon kütleleri arasındaki oranı bulabilmek için ikinci bileşik 2 ile genişletilir. Buradan;
I. bileşik = C3H8
II. bileşik = CH4 –> 2/CH4 = C2H8 olur.
Birinci bileşikteki karbon/ikinci bileşikteki karbon = 3/2 dir.
– Bir elementin katlı oranı X/Y ise diğer elementin katlı oranı Y/X tir.
Örneğin; yukarıdaki örnekte karbon katlı oranı 3/2 ise hidrojenlerin katlı oranı 2/3 tür.
NOT:
Katlı oranlar kanunun uygulanabilmesi için
- Bileşik içerisinde sadece iki farklı cins element bulunmalıdır.
- Katlı oran 1 çıkmamalıdır.
- Kaba formülü aynı olan bileşikler arasında katlı oran yoktur.
NOT:
- Aynı tür atomlardan oluşan farklı bileşiklerdeki elementlerin kütlelerine bakılarak da katlı oran yorumu yapılabilir.
Örneğin;
Demir (Fe) ve oksijenden (O) oluşan bileşiklerin birincisinden 56 gram demir ve 16 gram oksijen; ikincisinden 112 gram demir ve 48 gram oksijen bulunmaktadır.
Bu bileşiklerde aynı miktarda demir içeren oksijen kütleleri arasındaki oranı bulabilmek için I. bileşik 2 ile genişletilir.
Demirin (Fe) Oksijenin (O)
kütlesi (g) kütlesi (g)
I. bileşik 2(56) 2(16)
II. bileşik 112 48
Buradan;
Oksijenler arasındaki katlı oran;
2.16/ 48 = 32/48 = 2/3 olarak bulunur.
ÖRNEK SORU ÇÖZÜMLERİ
Örnek:
X ve Y elementleri arasında X2Y5 ve XY3 bileşikleri oluşabilmektedir.
Buna göre, eşit kütlede Y içeren birinci bileşikteki X in kütlesinin ikinci bileşikteki X in kütlesine oranı kaçtır?
Çözüm:
X2Y5 ve XY3 bileşiklerindeki Y kütleleri eşitlendiğinde X ler arasındaki oran 6/5 olur.
Örnek:
I. C2H4 C3H6
II. SnO-SnO2
III. NaMnO4 – Na2MnO4
Yukarıdaki bileşik çitlerinden hangileri katlı oranlar kanununa uymaz?
Çözüm:
I. öncülde katlı oran 1 çıktığından katlı oran yoktur.
II. öncülde katlı oran hem Sn hem de O ya göre vardır.
III. öncülde 3 cins atom olduğundan katlı oran yoktur.
Örnek:
X ile Y arasında oluşan farklı bileşiklerden I. bileşiğin formülü XY2, II. ninki XaY dir. Aynı miktar X ile birleşen I. bileşikteki Y miktarının II. bileşikteki Y miktarına oranı 4 tür.
Buna göre, II. bileşiğin formülündeki a kaçtır?
Çözüm:
Birinci bileşik a, İkincisi 1 ile çarpıldığında X miktarları eşit olur. Bileşikteki Y ler oranlandığında 2a=4 ise, a=2 dir.
Örnek:
X ile Y elementlerinden oluşan iki bileşikten birincisi kütlece % 20, ikincisi kütlece % 60 X içermektedir.
Birinci bileşiğin formülü XY4 ise, ikinci bileşiğin basit formülü nedir?
Çözüm:
Bileşik formülü X (gram) Y (gram)
I. XY4 20 80
II. XmYn 60 40
20 gram 1 tane X ile orantılı ise 60 gram 3 tane X ile orantılıdır. m=3 olur.
80 gram 4 tane Y ile orantılı ise, 40 gram 2 tane Y ile orantılıdır. n= 2, II. bileşik X3Y2 olur.
Örnek:
I. PbO
II. PbO2
III. Pb2O3
Yukarıdaki bileşiklerin oksijence zenginliklerine göre büyükten küçüğe doğru sıralanışı nasıldır?
Çözüm:
Bileşiklerde zenginlik karşılaştırılırken katlı oranlara göre işlem yapılır. Bileşiklerdeki kurşun (Pb) miktarları eşitlenirse Pb2O2, Pb2O4,Pb2O3 elde edilir. Buna göre oksijence zenginlik sırası PbO2, Pb2O3, PbO dır.
Örnek:
I. CaO – Na2O
II. C2H4 – C4H8
III. CaSO4 – CaSO3
Yukarıdaki bileşiklerinden hangileri arasında katlı oran yoktur?
Çözüm:
Katlı oran aynı elementlerden meydana gelmiş ve basit formülleri aynı olmayan bileşikler arasında gözlenir. (I, II) iki elementten oluşan bileşikler arasında katlı oran yardır. (III)
SABİT ORANLAR KANUNU KONU ANLATIMI İÇİN TIKLAYINIZ…
KÜTLENİN KORUNUMU KANUNU KONU ANLATIMI İÇİN TIKLAYINIZ…
Allah Razı osun gerçektem sınavıa çok yardımcı oldu kimyacı 15 klasik soruyo uzun uzun delircektim ki bu sayfaya denk gelene kadar
çok güzelll
zuperrrrrrrrrrrrrrrrrrrr
gerçekten teşekkür ederim emeğine sağlık
Gerçekten çok güzel bir site herkese tavsiye ederim hocadan anlamadığımı anladım resmen
Gerçekten çok teşekkür ederim. Emeğinize sağlık. Çok yardımcı oldu.😊❤
Süper elinize sağlık